Spoor warmte

Twee derde deel van het energieverbruik in de stad hangt samen met warmtevraag. Door in deze vraag op innovatieve manieren te voorzien kan een zeer grote bijdrage aan de CO₂-reductie worden geleverd. Invalshoeken daarbij zijn:

• Benutten van diepe aardwarmte (geothermie);
• Warmte koude opslag (wko);
• De inzet van warmtepompen;
• Het benutten van restwarmte;
• Warmte uit het riool (riothermie);
• Warmte van de zon (zonthermische warmte).

 We hadden daartoe al concrete activiteiten ondernomen zoals:

• Voorbereiden aanbesteding van het project geothermie en warmtenet Noord-West;
• Regie voeren op warmte-koude-opslagsystemen (wko);
• Bevorderen collectieve wko-systemen;
• WarmteStad als bedrijfsmodel verder uitbouwen;
• Ontwikkelen van beleid voor ‘slimme’ warmtenetten door samenvoegen van warmtesystemen.

Actieplan warmte
We hebben in 2016 een ‘actieplan warmte’ opgesteld met als titel ‘Groningen aardgasloos in 2035’ en na de jaarwisseling aan de raad aangeboden. Dit is een concrete uitwerking van de warmtevisie ‘Groningen duurzaam warm’ uit 2012. Om energieneutraal te worden in 2035 is de verduurzaming van de warmtevraag essentieel omdat warmte meer dan de helft van onze energiebehoefte vertegenwoordigt. Dit vraagt om een uitfasering van aardgas in onze warmtevoorziening in de komende 20 jaar. Deze opgave is enorm, in ogenschouw nemende dat ongeveer 90% van onze huidige warmtevraag nu nog met aardgas wordt ingevuld. De ontwikkelingen rondom WKO en geothermie zijn stappen in de goede richting, maar er moet meer gebeuren. Het actieplan ‘Groningen aardgasloos in 2035’ omschrijft de benodigde stappen. De speerpunten van het plan zijn:

• Geothermie, slimme warmtenetten en WKO
• Hernieuwbare gassen
• Uitfasering cv-ketels

Het soort warmte waarover het in onze stad gaat is voor het grootste deel zogenaamde ‘lage temperatuur warmte’. Technisch is verduurzaming daarvan goed mogelijk, maar deze ‘warmtetransitie’ vormt een grote operatie, die zeker te vergelijken is met de stadsvernieuwingsopgave uit de vorige eeuw. In 2016 zijn we begonnen met een proef in de noordelijke stadswijken waarbij een methode wordt toegepast om per woning- en wijktypologie de beste oplossing te vinden. Dit moet uiteindelijk leiden tot een buurt specifieke aanpak. Alle 92 buurten krijgen een op maat gemaakte aanpak, een samenwerking tussen bewoners, woningcorporaties, bedrijven en de netwerkbeheerder. Dit zijn plannen die reiken tot achter de voordeur en impact zullen hebben op de fysieke leefomgeving. Daarbij is het noodzakelijk om verbinding te maken met andere sporen in het energieprogramma (vooral energiebesparing). Nieuwbouw moet per definitie energieneutraal zijn. Dat vraagt om een zorgvuldige planvorming en een integrale benadering. Maatwerk per wijk is vereist. We hebben het rijk gevraagd om onze aanpak te ondersteunen, ook met regelgeving.
Bij deze aanpak past de “Green deal aardgasvrije wijken” die we in 2016 hebben voorbereid om na de jaarwisseling met het Rijk te sluiten. Deze Green Deal heeft als doel om de uitvoering van experimenten gericht op aardgas-loze wijken te helpen bespoedigen, en tegelijkertijd de ervaringen uit deze experimenten te gebruiken om de context verder te optimaliseren.

Start project geothermie
2016 was een cruciaal jaar voor de ontwikkeling door WarmteStad van geothermie en het warmtenet Noordwest. Een project waarmee we ruim 10.000 woningequivalenten duurzaam zullen verwarmen in woningcomplexen en onderwijsfaciliteiten in de noordwesthoek van onze stad. Na ruim twee jaar van onderzoeken, haalbaarheidsstudies en business cases hebben in juni de raad van commissarissen van het waterbedrijf Groningen en de gemeenteraad ingestemd met het realiseren van dit project. Een project met een totaal investeringsniveau van circa 60 miljoen euro. Ook is eind 2016 de intentieovereenkomst gesloten met Gasunie New Energy om als derde partij deel te nemen. WarmteStad heeft in 2016 het door de aandeelhouders vastgestelde minimumaantal van 3.500 woningequivalenten bij de start van de bouw vastgelegd, waarmee er een gezonde basis ligt aan afnemers van warmte. Tot slot is eind 2016 begonnen met de eerste stappen richting aanbestedingen. Na de zomer van 2017 kan begonnen kan worden met het boren van de geothermische put en het aanleggen van het de eerste fase van het warmtenet.
WarmteStad, het door het Waterbedrijf Groningen en de gemeente Groningen opgerichte nutsbedrijf, vervult een hoofdrol bij het geothermieproject, maar ook bij collectieve warmte-koude-opslag projecten.

Kennisexpertisecentrum Warmteopslag
Geothermie, de aanleg van een warmtenet en een buurt-specifieke aanpak van de warmtetransitie vormen tevens een innovatieproject van formaat. Daarom ontwikkelen we samen met onder meer de Rijks universiteit Groningen, de Hanzehogeschool, Entrancé, WarmteStad, provincie Groningen en TNO een Kennisexpertisecentrum Warmteopslag.

Warmte-koude-opslag
Voor het stationsgebied is gewerkt aan een bodemenergieplan voor regievoering op WKO in het gebied.

Riothermie
Voor zwembad de Papiermolen zijn de laatste ‘puntjes op de i’ gezet. Tijdens het omleggen van het persriool voor de aanleg zuidelijke ringweg wordt meteen een warmtewisselaar aangebracht. Na renovatie van het zwembad in 2018 kan dit systeem het zwembad van warmte voorzien.

Warmte vormt op gemeentelijk niveau (naast besparen) de ruggengraat van de stedelijke energietransitie en in 2016 hebben we dit op hoofdlijnen in de steigers gezet.