Duurzaamheid

Wat wilden we bereiken in 2016?
In 2035 willen we een energieneutrale stad zijn. En verder willen we dat duurzaamheid een uitgangspunt is in alles wat we doen. Dit biedt tevens economische kansen voor Groningen, om groene energiehoofdstad van Nederland te zijn. Om dat te bereiken voeren we het in 2015 geactualiseerde programma 'Groningen geeft energie' uit. We realiseerden ons dat we ondanks de programmatische aanpak nog ver weg zijn van het beoogde einddoel. Daarom wilden we de lopende initiatieven versnellen en opschalen. Naast de rol van facilitator willen we als gemeente ook richting geven aan het behalen van het doel. Dit doen we door het ontwikkelen van een routekaart naar 2035 en een energiemonitor waarmee we in beeld houden of we op de goede weg zijn.
Tegelijk brengen we steeds meer uitvoerende maatregelen in praktijk. Daarbij gaat het om het ontwikkelen van een warmtenet, de opschaling van zonne-energie, bio-energie, energiebesparing in woningen en mogelijk ook windenergie op enige schaal.
Duurzaamheid gaat niet alleen over energie en economie, maar ook over onze leefomgeving, ons voedsel, grondstoffen en hoe we met elkaar omgaan. Daarom willen we duurzaamheid steviger verankeren in alle reguliere beleidsprogramma’s. Een duurzame stad is een stad waar het goed toeven is voor bewoners en bezoekers. Maar ook een volhoudbare stad, waar overheid, burgers, bedrijven en kennisinstellingen gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen voor ‘duurzame ontwikkeling’, een stad met een innovatieve economie die inspeelt op duurzame kansen en werk biedt aan laag- en hoogopgeleiden.

Wat hebben we hiervoor gedaan?
We hebben de activiteiten uitgevoerd die gepland waren in “Groningen geeft energie” en het bijbehorende Werkplan 2015-2018. Daarnaast hebben we het thema duurzaamheid versterkt in de programma’s verkeer, economie en werkgelegenheid, wonen, onderhoud en beheer openbare ruimte en het programma bedrijfsvoering. Deze paragraaf bevat daarom twee delen: het energieprogramma en duurzaamheid in het reguliere beleid.

Conclusie   
Met het energieprogramma hebben we in 2016 een grote stap voorwaarts gezet. Voor het eerst sinds de start in 2006 is, samen met partners in de regio, daadwerkelijk de route verkend om tot een energieneutrale stad en regio te komen, en zijn we gestart met het monitoren van de voortgang. Dit heeft geleid tot het plan om regionaal nauwer te gaan samenwerken, om energie een integrale plaats te geven in het gemeentelijke beleid, en om intensieve samenwerking met regionale partners aan te gaan. Tegelijk kwamen de verschillende sporen, na jaren van voorbereiding, in een fase waarin uitvoering en opschaling kan plaatsvinden. Met name geldt dit voor het thema warmte, door het besluit om het geothermieproject te starten en door een integrale aanpak per wijk of buurt te starten. Daarnaast staan we aan de vooravond van een grote opschaling van zonne-energieprojecten. We hebben fors geïnvesteerd in vervolgplannen voor warmte, zon, en energiebesparing bij bedrijven, terwijl ook de Gresco resultaten boekt en windenergie in beeld blijft.
In 2016 is een quick scan uitgevoerd die toont hoe in verschillende beleidsterreinen wordt gewerkt aan duurzaamheid en wat er nodig is om duurzaamheid vanzelfsprekend te maken in de organisatie. Deze analyse vormt de opmaat voor een concernbrede aanpak die in 2017 van start gaat om duurzaamheid te borgen in onze werkwijze.

Het energieprogramma
Hieronder worden voor de sporen warmte, besparen, zon, wind, biobased economy en ‘smart energy city’ de bereikte resultaten beschreven. In 2016 zijn tevens de Routekaart Groningen Energie-neutraal 2035 en de Energiemonitor aan de raad gepresenteerd. Deze vormen de context voor de sporen en beschrijven we daarom eerst.
De Routekaart hebben we in samenspraak met maatschappelijke partners ontwikkeld. Parallel daaraan hebben we de Energiemonitor ontwikkeld, waarin de inzet en prestaties van 20 bedrijven en instellingen zijn opgenomen. We hebben dit medio 2016 gemarkeerd met de ondertekening door deze 20 partners van de Intentieverklaring Groningen Energieneutraal. Deze hebben met elkaar afgesproken zich in te zetten voor versnelling van de energietransitie door specifieke Groningse kansen te benutten en daartoe een langjarige samenwerking aan te gaan. De uitkomsten van de studies ten behoeve van de routekaart zijn gepresenteerd bij de Internationale Architectuurbiënnale Rotterdam en ook aangeboden aan de minister van Economische Zaken in het kader van diens ‘energiedialoog’.
In september hebben wij de raad geïnformeerd over de uitkomsten en een aantal vervolgacties op de routekaart en de monitor voorgesteld. De Routekaart hebben we ontwikkeld in regionaal verband en omvat daarom een koers die we in sterkere mate samen met de regio zullen uitwerken (de “Nordic City”). De vervolgstappen zijn:

• Het uitwerken van het regionale perspectief en de economische kansen daarvan, in samenwerking met de provincie Groningen, de regio Eemsdelta en de regio Groningen-Assen;
• De studies “De Nordic City” en “Denkbeelden voor een slimme energiestad” betrekken bij de nieuwe omgevingsvisie voor de stad (Next City) en deze vertalen naar de reguliere programma's binnen de gemeentelijke organisatie;
• Het opstarten van “energieversnellingstafels”. Aan deze tafels zetten partijen zich gezamenlijk in om aan oplossingen te werken van concreet ervaren problemen;
• Een ‘permanent platform’ oprichten om in het doorlopende proces van de energietransitie partners bij elkaar te brengen die tot concrete acties komen;
• De Energiemonitor verder uitbreiden door het aantal actoren waarvan het energiegebruik wordt gemonitord te vergroten en zo zicht te krijgen op de volledige energiehuishouding van bedrijven en instellingen;
• Een aanvalsplan warmte opstellen: hoe verder met bodemenergie, omgevingswarmte, biomassa, restwarmte, en zon-thermische warmte;
• Een opschalingsplan voor zon: faciliteren van investeerders zonneparken, benutten SDE+-subsidies, ruimtelijke voorwaarden, eigen plannen via de GRESCO;
• Een kader voor plaatsing van windturbines, door en voor Stadjers;
• Intensivering energiebesparing bij particuliere woningeigenaren door betere product-markt combinaties aan te bieden (Groningen Woont Slim);
• Een intensiveringsplan voor energiebesparing bij bedrijven met een accent op zakelijke grootverbruikers. Dit wordt afgestemd op programma’s van rijk en provincie, waarbij toezicht en handhaving gepaard gaan met kennisopbouw;

De laatstgenoemde vijf punten komen hieronder terug bij de verschillende sporen.

In 2016 kwamen de totale uitgaven van het programma Groningen Geeft Energie uit op ruim 2,5 miljoen euro. Dat kon gefinancierd worden met overgehevelde reserves uit voorgaande jaren. Het toont aan dat het programma Groningen Geeft Energie op stoom is gekomen. Projecten komen tot ontwikkelingen en er kunnen flinke stappen gezet worden de komende jaren. Omdat de programmareserves nu uitgeput zijn zal het programma komend jaar weer werken met een begroting van 1,8 miljoen euro.