Jaarverslag 2016

Spoor besparen

Grote besparingen zijn mogelijk in woningen en bij bedrijven en kantoren. De gemeente geeft zelf het goede voorbeeld met een integraal plan voor energiebesparing van het eigen vastgoed (GRESCO). Besparingen zijn goed voor een derde deel van ons einddoel. Dit spoor valt uiteen in wonen (nieuwbouw, huursector, particuliere woningen), bedrijven en de eigen gemeentelijke organisatie. Voor woningen streven we naar energie-neutrale nieuwbouw vanaf 2017. In de bestaande bouw willen we eigenaren stimuleren en faciliteren zoveel mogelijk energie te besparen. Voor de huursector maken we prestatieafspraken met woningcorporaties. Met bedrijven werken we samen volgens de integrale energiebesparingsaanpak in overeenstemming met het landelijke Energieakkoord. De gemeentelijke gebouwen willen we voor 2035 energieneutraal maken.

Wat wilden we bereiken?

Wonen (zie ook onder het programma Wonen)
We streven naar energieneutrale nieuwbouw vanaf 2017. We hebben met de woningcorporaties prestatieafspraken gemaakt over de bestaande woningvoorraad. Voor particuliere woningen experimenteren we met vraag-gestuurde modellen voor verduurzaming, we gaan geothermie aanwenden voor de bestaande woningvoorraad.

Bedrijven (zie ook onder het programma Economie en Werkgelegenheid)
Energiebesparing bij het bedrijfsleven organiseren wij sinds enkele jaren gebieds- en branchegericht. Dat doen we in nauwe samenwerking met georganiseerde ondernemers.

Gemeentelijke organisatie
Met de Gresco beogen we om ongeveer 250 gemeentelijke gebouwen te verduurzamen. In 2015 stelde de raad daartoe het meerjarenplan 2015-2017 van de Gresco vast. De Gresco zet de opbouw van de organisatie voort door het integrale energiemanagement van energieverbruikers op zich te nemen en door ook besparing op onderhoud en beheer in de aanpak mee te nemen. Geplande concrete maatregelen voor 2016 waren: Stadsschouwburg, Papiermolen (riothermie), de Parrel, verduurzamen van 24 energie slurpende gebouwen.

Wat hebben we hiervoor gedaan in 2016?

Wonen
In het programma Wonen zijn de activiteiten beschreven met betrekking tot verduurzaming van sociale huurwoningen, verduurzamen van particuliere woningen, en ‘Groningen aardgasloos’. In december 2016 is een nieuw actieplan voor het spoor warmte vastgesteld (zie ook onder het spoor Warmte). Dit heeft grote betekenis voor woningen. Het plan voorziet in uitfasering van aardgas in onze warmtevoorziening in de komende 20 jaar. Evenzo moet hier de start van het geothermieproject genoemd worden, waartoe de raad in 2016 heeft besloten. Ook dit is een van de pijlers voor het verduurzamen van de warmtevraag van de woningvoorraad.

Bedrijven

  • In 2016 is een eerste aanzet gemaakt tot het opstellen van een actieprogramma Energiebesparing bij bedrijven. Dit programma zal in samenwerking met het bedrijfsleven in 2017 verder worden geconcretiseerd. Uit een analyse blijkt dat bedrijven en instellingen in de gemeente Groningen goed zijn voor 51% van het totale energiegebruik. In Groningen zijn 3.144 zakelijke verbruikers aanwezig en hiervan zijn 886 grootverbruikers. Deze verbruiken gezamenlijk meer dan 90% van het totale zakelijke energieverbruik. De focus zal de komende jaren worden gelegd op deze groep bedrijven;
  • Er zijn 200 bedrijfsscans uitgevoerd bij horeca en detailhandel, 105 ondernemers hebben tot eind 2016 maatregelen getroffen en er is voor 125 duizend euro geïnvesteerd. Hiermee wordt 146 ton CO2 op jaarbasis gereduceerd;
  • Uitvoering Wet milieubeheer (specifiek op grote energieverbruikers) en Europese regelgeving (EED);
  • Bedrijveninitiatief Energieneutraal Corpus den Hoorn;
  • Ontwikkelingen “Groningen kennisstad”: door de cross-over van de energiesector met de sector IT, ontstaat nieuwe bedrijvigheid die de energiesector nieuwe impulsen geeft. Als voorbeeld noemen we het samengaan van Energy Valley met de Energy Academy Europe en het Energy Delta Institute op de Zernike Campus Groningen. De Zernike Campus Groningen wordt verder ontwikkeld tot een van de belangrijkste kennisdynamo’s van onze stad en regio. Projecten zijn onder meer Virtual Reality Centre, 3d printing project (in gezamenlijkheid met de Hanzehogeschool Groningen) en Smart Charging;
  • Het SmartGrid project op bedrijventerrein Zuidoost en het samenwerkingsverband Community Flex is na de haalbaarheidsstudie in 2015 verder opgepakt en vormgegeven in 2016;
  • Rijden op waterstof was een belangrijk aandachtspunt in 2016. In Europa zijn we aangesloten bij een tweetal projecten. Het Interreg Hytrec2 traject is bedoeld om een aantal voertuigen om te laten bouwen naar waterstof voertuigen voor onder andere ons wagenpark. Met de ondertekening van de MoU Fuel Cells and Hydrogen 2 Joint Undertaking zetten we voornamelijk in op samenwerking met andere regio’s (ook Assen en Emmen zijn aangesloten). Tevens zorgt dit project ervoor dat we ons kunnen profileren en dit Europees project zorgt ervoor dat er middelen beschikbaar komen vanuit Europa voor Groningen en omstreken. We werken ook volop samen met de provincies Groningen, Drenthe en Friesland om de waterstofeconomie een boost te geven. Daarnaast wordt ook het elektrisch laden voor ondernemers steeds belangrijker. In 2016 is de eerste taxiondernemer begonnen die volledig elektrisch rijdt. Om dit te faciliteren en te stimuleren wordt een snellader geplaatst op een prominente plek op het hoofdstation Groningen. We hebben een verkenning laten uitvoeren naar de mogelijkheden voor waterstof en elektriciteit in mobiliteit en transport. Een visie op duurzame mobiliteit met onder andere de twee sporen elektrisch en waterstof wordt verder ontwikkeld in de komende periode.

Gemeentelijke organisatie

  • Per 1 januari 2017 maakt de Gresco deel uit van het nieuwe Vastgoedbedrijf.
  • Met het meerjarenplan 2015-2017 kon de uitvoering worden versneld. Intussen is een nieuw jaarplan 2017 voorbereid, dat in het voorjaar kan worden besproken. Daarin wordt ingegaan op de inbedding in het nieuwe vastgoedbedrijf en de inzet van middelen voor 2017;
  • Er wordt nu gewerkt vanuit de benadering van de totale kosten van het gebruik van een gebouw. Te realiseren besparingen worden ingezet om duurzaamheidsmaatregelen te financieren.
    Er wordt binnen de businesscases niet alleen vanuit de energiecomponent gerekend maar ook naar het inzetten van daarmee samenhangende besparingen op onderhoud en beheer;
  • Ook zijn gebruikers van gemeentelijke gebouwen meegenomen die zelf de energierekening betalen zoals Martiniplaza, Oosterpoort en O2G2;
  • Er wordt gewerkt met cofinanciering van duurzaamheidsinitiatieven middels een revolverend fonds;
  • Er is onderzocht of de GrESCo methodiek ook provinciaal ingezet kan worden;
  • Het energiemanagement is verder verbreed naar energieverbruikers als kunstwerken, bruggen en openbare verlichting;
  • De GrESCo beziet opties voor verdere verbreding van de GrESCo-werkzaamheden.

Uitgevoerde projecten in 2016:

  • Verduurzaming Stadsschouwburg, waardoor het energieverbruik is gedaald en het comfort voor klanten is verhoogd;
  • Isoleren van appendages in meerdere gebouwen;
  • Vervangen van ledverlichting in de wijkpost Electronstraat, Boterdiepgarage, sporthal Vinkhuizen, Menno van Coehoornsingel (kernvastgoed) en 17 gymlokalen in de stad;
  • Verduurzamen kleedkamers sportpark Esserberg;
  • Pilot kachels brugwachtershuisjes;
  • Drijvende zonnepanelen en zonnepanelen op 4 locaties van de kinderwerktuinen;
  • Ketels vervangen door cascadeketels aan het Gedempte Zuiderdiep en de Menno van Coehoornsingel;
  • Verstrekken van een duurzaamheidslening aan Martiniplaza voor het aanleggen van een zonnedak;
  • Ontwikkelen en aanbesteden van Zonnepark Vierverlaten, een park van 2 MW waarvan de opbrengst wordt doorgeleverd aan onze stadjers.

Lopende projecten en in voorbereiding genomen:

  • Informatieschermen met het energieverbruik in openbare gebouwen;
  • Verdere uitrol van vervanging huidige verlichting door ledverlichting bij alle sporthallen en sportvelden;
  • Krediet verduurzaming zwembad De Papiermolen is verstrekt. Bij de renovatie van de Papiermolen wordt rioleringswarmte toegepast (riothermie) en afdekking van het zwembad;
  • Experimenten met kleinschalige windmolens.
  • In het tweede kwartaal van 2017 wordt het onderzoek naar de kansen voor het verduurzamen van de 24 meest energie verbruikende gemeentelijke panden naar label A gepresenteerd en worden de middelen daarvoor aangevraagd;
  • Daarop aansluitend het verder ontwikkelen van de combinatie van besparen op energie én onderhoud. De casus van de 24 gebouwen is daar de pilot in.
  • Drie daken voorzien van zonnepanelen (Gedempt Zuiderdiep, Hanzeplein en Oosterpoort). Inmiddels is beschikt op SDE-subsidie;
  • Subsidieaanvraag voor andere daken van ons kernvastgoed;
  • Ontwikkelen van drie kleine windmolens.

Conclusie

Besparen bij woningen, bedrijven en in de gemeentelijke organisatie zelf staat volop in de aandacht. Het belang van energiebesparing bij bedrijven is extra duidelijk geworden en vormt een hoofdopgave voor de komende jaren. Hierbij zal een koppeling met de warmtestrategie van groot belang zijn.