Financiële kengetallen

Een deugdelijke en transparante begroting is in het belang van een goede controle door uw raad op de financiële positie van onze gemeente. Kengetallen zijn getallen die de verhouding uitdrukken tussen bepaalde onderdelen van de begroting of de balans en kunnen helpen bij de beoordeling van de (ontwikkeling van de) financiële positie.
We hebben het kengetal grondexploitaties exclusief en inclusief Meerstad opgenomen.

Onderstaand geven we een toelichting op de kengetallen. Onder de toelichting is het oordeel opgenomen.

Netto schuldquote
De netto schuldquote wordt bepaald door de verhouding van de gemeentelijke schuld ten opzichte van de gemeentelijke baten. Hoe hoger de schuld, hoe hoger de netto schuldquote. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Een hoge netto schuldquote hoeft niet direct probleem te zijn. Zo kan een hoge schuld worden veroorzaakt doordat er leningen zijn afgesloten, die worden doorgeleend aan derden zoals woningbouwcorporaties.
Om inzicht te krijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven (netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen).
De netto schuldquote van een gemeente ligt meestal tussen de 0% en 90%. Bij een hogere netto schuldquote is de gemeenteschuld relatief hoog (oranje). Als de netto schuldquote boven de 130% uitkomt, dan bevindt de gemeente zich in de gevarenzone (rood). De genoemde percentages zijn grove vuistregels.
Voor een genuanceerder beeld van de schuldpositie moet ook worden gekeken naar de voorraad bouwgronden en de uitgeleende gelden. Gemeenten met veel grond hebben meer schulden en dus een hogere schuldquote. Dit geldt ook voor de gemeente Groningen. Wij hebben grondposities voor woningbouw en bedrijventerreinen. Voor die gronden hebben we schulden gemaakt. Rente en aflossing van deze schuld drukt niet direct op de begroting, maar dient te worden opgevangen binnen de grondexploitaties met de opbrengsten uit de verkoop van de grond.
De gemeente Groningen heeft ook leningen voor derden aangetrokken, deze leningen worden één op één doorgegeven. Bij de schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen worden deze leningen geëlimineerd. Dit geldt dus ook voor de verstrekte leningen aan de CV Meerstad. De leningen voor de overige gemeentelijke grondexploitaties zitten wel in deze schuldquote. Onze schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen is 86%. Wij zitten daarmee in de normale zone. De netto schuldquote (gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen) laat vanaf de rekening 2015 een stijgende lijn zien. De stijging wordt vooral veroorzaakt doordat de gereserveerde middelen voor het Regio Specifiek Pakket (RSP) van 76 miljoen vanaf medio 2015 niet meer kunnen worden gebruikt als financieringsmiddel omdat we deze middelen in juli 2015 aan de provincie hebben betaald. De netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen stijgt ten opzichte van de rekening 2015 harder (+12%) dan de netto schuldquote 2016 stijgt ten opzichte van de rekening 2015 (+5%) . Dit komt door de overname van de bovenwijkse voorzieningen Meerstad.   

Solvabiliteitsratio

Dit kengetal wordt bepaald door de verhouding tussen het eigen vermogen en het vreemd vermogen. Het geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen.
Hoe hoger de solvabiliteitsratio, hoe groter de weerbaarheid van de gemeente. De mate van weerbaarheid geeft in combinatie met de andere kengetallen een indicatie over de financiële positie van een gemeente. De solvabiliteitsratio van 14% is laag maar logisch gezien onze hoge schulden door de gemeentelijke grondposities. De solvabiliteitsratio is ten opzichte van de rekening 2015 gedaald met 1% omdat het eigen vermogen is toegenomen met 3 miljoen euro en het vreemd vermogen is toegenomen met 53 miljoen euro.

Structurele exploitatieruimte
Voor de beoordeling van de financiële positie is het ook van belang te kijken naar de structurele baten en structurele lasten. De belangrijkste structurele baten zijn de algemene uitkering uit het gemeentefonds en de opbrengsten uit de onroerende zaakbelasting (OZB).
Dit kengetal geeft het verschil tussen de structurele baten en lasten ten opzichte van de totale baten. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten te dekken.
De structurele exploitatie ruimte van -1.2% geeft aan dat in de rekening 2016 onze structurele lasten niet geheel worden gedekt door de structurele baten. Het tekort in 2016 is 11,9 miljoen euro.

Grondexploitatie
Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale gemeentelijke baten.
Het kengetal grondexploitatie inclusief Meerstad daalt in de rekening 2016 ten opzichte van de rekening 2015 met ongeveer 7% omdat de boekwaarde Meerstad en de gronden in exploitatie in 2016 ten opzichte van 2015 daalt met circa 92 miljoen euro en de totale baten 2016 dalen met 47 miljoen euro ten opzichte van 2015.

Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht in de mate waarin bij het voordoen van een financiële tegenvaller in het volgende begrotingsjaar deze kan worden opgevangen door het verhogen van tarieven. Hiervoor wordt de belastingcapaciteit gerelateerd aan de landelijk gemiddelde tarieven/woonlasten (OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing).
De belastingcapaciteit ligt net iets boven het landelijk gemiddelde.

Overall kunnen we concluderen dat de ratio’s in de rekening 2016 ten opzichte van de rekening 2015 een licht negatiever beeld laten zien. De structurele exploitatieruimte van -1,2% is hoog. In de begroting 2017 (zie overzicht hieronder) verwachten  we voor de 2017 een structureel exploitatieruimte  van -0,4% maar voor jaarschijf 2020 verwachten we een structurele exploitatieruimte van 0,8%. Een actie is dus niet nodig. Gezien het feit dat ons weerstandsratio zich bevindt rond de 99%, beoordelen we onze   financiële positie als voldoende. Wel is de boekwaarde van onze grondexploitaties ten opzichte van de totale baten hoog. Het risico dat we hiervoor hebben opgenomen in het weerstandsvermogen is 87% van ons totaal benodigd weerstandsvermogen.